Pary_anime
Rozważam zmianę płyty głównej i procesora i mam w związku z tym kilka pytań.
Czy zamknięte sterowniki Nvidia lub ATI obsługują także karty zintegrowane z płytą główną.
Czy jest możliwość pełnego wykorzystania w systemie Ola! dla Athlona 64 X2 obydwóch rdzeni i obsługi instrukcji 64-bitowych?
Czy system automatycznie wykryje zmieniony sprzęt - płyta główna itd -czy konieczna będzie instalacja systemu od nowa??
Rozważam zmianę płyty głównej i procesora i mam w związku z tym kilka pytań.
Czy zamknięte sterowniki Nvidia lub ATI obsługują także karty zintegrowane z płytą główną.
Tak, karty wbudowane też powinny być obsługiwane. Sugerowałbym kartę NVidia - ma dużo lepszą obsługę, sterowniki ATI są gorsze. Proszę wcześniej sprawdzić na tej stronie, czy karta jest obsługiwana przez sterownik.
Czy jest możliwość pełnego wykorzystania w systemie Ola! dla Athlona 64 X2 obydwóch rdzeni i obsługi instrukcji 64-bitowych?
Dwa rdzenie są obsługiwane po zainstalowaniu innego jądra systemu, tak jak to opisano w tym wątku.
Instrukcje 64-bitowe nie są obsługiwane. Wymaga to użycia całkowicie 64-bitowego systemu. Sprawia to problemy, np. z obsługą sterowników firm trzecich (np. Nvidia, ATI) czy programów (np. Flash). Muszą być dostosowane do pracy w 64-bitowym środowisku, a rzadko są. Natomiast wersja 32-bitowa działa bez problemów na procesorze 64-bitowym.
Czy system automatycznie wykryje zmieniony sprzęt - płyta główna itd -czy konieczna będzie instalacja systemu od nowa??
System powinien się automatycznie dostosować. Być może trzeba będzie dodać jakieś parametry do uruchomienia (np. "acpi=off"), ale to rzadkie przypadki. Jeśli będzie inna karta graficzna, to system może wstać z podstawowym sterownikiem grafiki (Vesa) albo bez środowiska graficznego. W takim wypadku należy uruchomić środowisko graficzne z konsoli tekstowej, logując się w trybie tekstowym i wpisując "pomoc".
Dzięki za udzielone informacje.
Mam problem -po zmianie płyty nie działa mi zintegrowana karta dźwiękowa i sieciowa .
W Ubuntu 7.10. (płyta) działają.
Płyta główna:
Gigabyte ga-m61sme-s2l
sieć: rtl 8201cl
dźwięk: realtek al662
Co można na to zaradzić?
Proszę zainstalować jądro 2.6.22 - sposób instalacji jest w tym wątku. To jest właśnie jądro z Ubuntu 7.10, więc sterowniki dla Pańskiego sprzętu powinny być
Jeśli to nie pomoże, to proszę dołączyć informacje o systemie tak jak to opisano tutaj.
Innym rozwiązaniem jest dołożenie do komputera jakiejś taniej karty sieciowej i dźwiękowej. Jest to rozwiązanie prostsze, ale to ostateczność
Proszę zainstalować jądro 2.6.22 - sposób instalacji jest w tym wątku. To jest właśnie jądro z Ubuntu 7.10, więc sterowniki dla Pańskiego sprzętu powinny być
Jeśli to nie pomoże, to proszę dołączyć informacje o systemie tak jak to opisano tutaj.
Innym rozwiązaniem jest dołożenie do komputera jakiejś taniej karty sieciowej i dźwiękowej. Jest to rozwiązanie prostsze, ale to ostateczność
Jest jeden poważny problem instalator tego jądra jest instalatorem internetowym a nie działa karta sieciowa czy gdzieś można znaleźć instalator tego jądra w paczce *.deb lub czy można prosić o instalastor *.oci zawierający w sobie to jądro.
Jest jeden poważny problem instalator tego jądra jest instalatorem internetowym a nie działa karta sieciowa czy gdzieś można znaleźć instalator tego jądra w paczce *.deb lub czy można prosić o instalastor *.oci zawierający w sobie to jądro.
No tak, zapomniałem, że to problem jajka i kury
Postaramy się przygotować dzisiaj obraz płyty CD, z której będzie można zainstalować nowe jądro.
W systemie Ola! doceniam szczególnie funkcje konsolowe polecenia Pomoc ,prawidłowo działające sterowniki Nvidia wraz z konfiguratorem, dobór pakietów,oraz wstępną prekonfigurację systemu ,pomoc na forum i jeszcze kilka innych rzeczy.
O tak - szczególnie pomoc na forum - pierwsza klasa!
Dziękujemy za ciepłe słowa. Najlepszą nagrodą dla nas są zadowoleni użytkownicy
Będziemy wdzięczni za wszystkie uwagi, co jest według Państwa zrobione dobrze w systemie, a co wymaga dopracowania W porównaniu do Ubuntu/Kubuntu, innych systemów Linuksowych a nawet Windows
A teraz wracając do tematu...
Przygotowaliśmy obraz płyty CD do instalacji jądra 2.6.22 - opis sposobu instalacji jest tutaj.
A teraz wracając do tematu...
Przygotowaliśmy obraz płyty CD do instalacji jądra 2.6.22 - opis sposobu instalacji jest tutaj.
Dziękuję - wszystko działa super .
Niestety zamknięte sterowniki Nvidii nie chca mi działać(w starszych wersjach jądra chodzą bez problemu.) -zielony ekran (z trybu bezpiecznego wyświetlal się mniej więcej taki komunikat - clock freqency unstable (z cyframi).
Nie wiem czy probować instalować zamknięte sterowniki ze strony Nvidii (może jest nowsza wersja czy może problem leży w tym że może zamkniete sterowniki są w tym nowym jądrze i się "gryzą")
Dodam jeszcze że w trybie nv też nie chce chodzić jedynie w trybie vesa(bezpieczny tryb graficzny).
Rozumiem, że była zmieniana tylko płyta główna, a karta graficzna pozostała ta sama?
Załącznik z informacjami o systemie.
Rozumiem, że była zmieniana tylko płyta główna, a karta graficzna pozostała ta sama?
Karta nowa zintegrowana 6100.
Próbował Pan w konsoli systemowej (Crtl + Alt + F1) wpisać po zalogowaniu "pomoc" (bez cudzysłowów) a następnie wybrać "Nie działa środowisko graficzne"?
Jeśli to nie pomoże, to proszę po zalogowaniu wpisać następujące komendy:
sudo -i
Tu proszę podać swoje hasło, a następnie wpisać:
X -configure
X -config ~/xorg.conf.new
W tym momencie powinno Panu pojawić się tło w czarno-białą szachownicę (wygląda to trochę jak szary ze względu na to, że rozmiar pola to 1px) z kursorem - czarnym krzyżykiem na środku.
Jeśli się środowisko nie wysypie, to proszę wpisać polecenia (dalej jako root):
mv /etc/X11/xorg.conf /etc/X11/xorg.conf.bak
cp ~/xorg.conf.new /etc/X11/xorg.conf
A następnie proszę uruchomić ponownie komputer.
Jeśli środowisko graficzne się wysypie, proszę uruchomić ponownie komputer na starym jądrze i jeszcze raz zamieścić informacje o systemie, oraz plik /root/xorg.conf.new .
Proszę sprawdzić, czy posiada Pan katalog
/lib/modules/2.6.22-14-generic/build
Jeśli nie, to proszę postąpić tak jak opisano tutaj. Jeśli nadal nie ma tego katalogu, to proszę postąpić tak jak opisano tutaj. Kiedy ten katalog już będzie, proszę spróbować zainstalować sterownik NVidii.
Wygląda, że informacje o systemie wygenerował Pan po zainstalowaniu sterownika na starszej wersji jądra.
Proszę spróbować zainstalować sterownik na nowej wersji jądra, a potem wygenerować informacje o systemie.
Z informacji na stronie Nvidii wynika, że Pańska karta powinna być obsługiwana bez problemu przez obecną wersję sterownika, więc proszę na razie nie próbować instalować instalatorem ze strony NVidii. Jeśli to będzie potrzebne, przygotujemy instalator z nową wersją.
Proszę sprawdzić, czy posiada Pan katalog
/lib/modules/2.6.22-14-generic/build
Jeśli nie, to proszę postąpić tak jak opisano tutaj. Jeśli nadal nie ma tego katalogu, to proszę postąpić tak jak opisano tutaj. Kiedy ten katalog już będzie, proszę spróbować zainstalować sterownik NVidii.
Wygląda, że informacje o systemie wygenerował Pan po zainstalowaniu sterownika na starszej wersji jądra.
Proszę spróbować zainstalować sterownik na nowej wersji jądra, a potem wygenerować informacje o systemie.
Z informacji na stronie Nvidii wynika, że Pańska karta powinna być obsługiwana bez problemu przez obecną wersję sterownika, więc proszę na razie nie próbować instalować instalatorem ze strony NVidii. Jeśli to będzie potrzebne, przygotujemy instalator z nową wersją.
Nie dało się zainstalowac sterownika Nvidii z poziomu nowego jądra w trybie ekstowym pokazywało tekst że instalacja nie powiodła się.
Obecnie mam padnięty zasilacz - jak będę mial sprawny komputer to wypróbuję dalsze kroki.
Przy instalacji na poprzednich podzespołach co prawda nowe jądro nie zadziałało- ale dla starszych jąder brak obrzazka startowego (a może jeszcze wprowadzone zostaly z nowym jądrem inne modyfikacje?)pozytywnie wpłynąl na czas uruchamiania systemu.
Brak obrazka startowego faktycznie powinien trochę przyspieszyć start (mierząc stoperem), ale wydaje się tak na oko, że trwa i trwa
Powodzenia z zasilaczem, proszę dać znać, kiedy już będzie komputer działał. Proszę załączyć informacje o systemie - tam jest plik, który pozwoli nam się dowiedzieć, dlaczego instalacja się nie powodzi.
Nie można pobrać obrazu iso z nowym jądrem:
Komunikat:
Forbidden
You don't have permission to access /iso/linux-2.6.22-update-cd.iso on this server.
Additionally, a 404 Not Found error was encountered while trying to use an ErrorDocument to handle the request.
Nie można pobrać obrazu iso z nowym jądrem:
Komunikat:
Forbidden
You don't have permission to access /iso/linux-2.6.22-update-cd.iso on this server.
A, no tak. Po wrzuceniu uaktualnionego obrazu zapomniałem zmienić prawa dostępu
Już poprawione, dziękujemy za zwrócenie uwagi
Udało się - wszystko dobrze działa na nowym jądrze- gdy przy instalacji sterownika przy procesie wyłączenia środowiska graficznego zatrzymała się instalacja i był tylko zielony ekran -użyłem skrótu ctr+alt+f1 aby wyjść do konsoli ale to nic nie dało(wyświetlał się tylko migający kursor) - dopiero po naciśnięciu kombinacji klawiszy ctr+alt+esc instalator powrócił do menu wyboru instalacji sterownika i po kliknięciu teraz na instalację sterownika Nvidia instalacja przebiegła bez problemu.
Dziękuję.
Udało się - wszystko dobrze działa na nowym jądrze- gdy przy instalacji sterownika przy procesie wyłączenia środowiska graficznego zatrzymała się instalacja i był tylko zielony ekran -użyłem skrótu ctr+alt+f1 aby wyjść do konsoli ale to nic nie dało(wyświetlał się tylko migający kursor) - dopiero po naciśnięciu kombinacji klawiszy ctr+alt+esc instalator powrócił do menu wyboru instalacji sterownika i po kliknięciu teraz na instalację sterownika Nvidia instalacja przebiegła bez problemu.
Dziękuję.
Cieszę się, że komputer już naprawiony i wszystko działa
Proszę jeszcze sprawdzić czy po podłączeniu pendrive (albo włożeniu CD) pojawia się okno powiadomienia o podłączeniu dysku. Jeśli nie, to proszę dać znać, pracujemy nad poprawką
U mnie pojawia się okno powiadomienia o podłączeniu dysku : "Wykryto nowy nośnik".
Aha, czyli problem nie pojawia się na wszystkich komputerach tylko na niektórych
W takim razie bez pośpiechu, potestujemy jeszcze trochę poprawkę
Mam jeszcze jeden mały problem nie działa mi wejście audio line-in (karta telewizyjna z niego korzysta) w Kubuntu 7.10 -także nie działa-dopiero działa w wersji 8.04 - na jeszcze nowszym jądrze 2.6.24-16.
Mam jeszcze jeden mały problem nie działa mi wejście audio line-in (karta telewizyjna z niego korzysta) w Kubuntu 7.10 -także nie działa-dopiero działa w wersji 8.04 - na jeszcze nowszym jądrze 2.6.24-16.
Prawdopodobnie ma Pan wbudowaną kartę dźwiękową intel-hda? Zawsze jest problem z najnowszymi wersjami tych kart, trzeba osobno dodawać sterowniki. Proszę załączyć informacje o systemie, zobaczymy, co to za karta
Hda Nvidia -dźwięk cd-romu także nie działa.
Wygląda, że Pańska karta jest obsługiwana.
Próbował Pan pobawić się przełącznikami w mikserze? Wygląda, że ma Pan wyłączony przełącznik "Capture" odpowiadający za nagrywanie.
Proszę spróbować w zakładce "Przełączniki" wybrać w miejscu "Input Source" inne opcje niż "Mic" - być może któraś z nich Panu pomoże.
Możliwe że po zmianie urządzenia nagrywającego zostaną zresetowane ustawienia miksera - proszę włączyć wtedy kontrolkę "Capture" i ustawić jej wartość na maksimum.
W najnowszej wersji sterowników ALSA faktycznie jest jakaś poprawka, która może mieć wpływ na nagrywanie na tej karcie.
Proszę pobrać ten skrypt na pulpit (pojawi się jako Instalacja sterowników dźwięku) i uruchomić klikając na nim podwójnie.
Ten skrypt instaluje najnowszy sterownik ALSA (1.0.16).
Jeśli po aktualizacji systemu problem z nagrywaniem pojawi się ponownie, należy uruchomić skrypt jeszcze raz.
Uwaga dotycząca bezpieczeństwa
Proszę pobierać i uruchamiać tylko skrypty (pliki .desktop) znajdujące się na serwerze ola-os.com. Uruchomienie skryptów dołączanych do postów na forum lub innych, znalezionych w sieci może stanowić zagrożenie bezpieczeństwa Twojego komputera.
W najnowszej wersji sterowników ALSA faktycznie jest jakaś poprawka, która może mieć wpływ na nagrywanie na tej karcie.
Proszę pobrać ten skrypt na pulpit (pojawi się jako Instalacja sterowników dźwięku) i uruchomić klikając na nim podwójnie.
Ten skrypt instaluje najnowszy sterownik ALSA (1.0.16).
Jeśli po aktualizacji systemu problem z nagrywaniem pojawi się ponownie, należy uruchomić skrypt jeszcze raz.
Uwaga dotycząca bezpieczeństwa
Proszę pobierać i uruchamiać tylko skrypty (pliki .desktop) znajdujące się na serwerze ola-os.com. Uruchomienie skryptów dołączanych do postów na forum lub innych, znalezionych w sieci może stanowić zagrożenie bezpieczeństwa Twojego komputera.
Jaki plik konfiguracyjny będę musiał edytować bo obecnie mikser nie widzi karty dźwiękowej
-ewentualnie porównać konfigurację z Kubuntu 8.04.
wersja Alsa jest ta sama(najnowsza) dla obydwu systemów.
Proszę po zmianach załączyć jeszcze raz informacje o systemie.
Podejrzewam że problem leży w złych opcjach ładowania modułu systemu dźwiękowego, ale nie jestem w stanie tego stwierdzić na 100% bez informacji.
Jeśli się nie mylę, wystarczy dodać do pliku /etc/modprobe.d/alsa-base linię:
options snd-hda-intel model=3stack
chyba jeszcze może być jedna przyczyna instalator aktualizuje do najnowszej wersji tylko same sterowniki . Prosiłbym o przygotowanie instalatora aktualizującego także biblioteki alsa i narzędzia konfiguracji:
alsa-lib
alsa-utils
https://help.ubuntu.com/community/HdaIntelSoundHowto
chyba jeszcze może być jedna przyczyna instalator aktualizuje do najnowszej wersji tylko same sterowniki . Prosiłbym o przygotowanie instalatora aktualizującego także biblioteki alsa i narzędzia konfiguracji:
alsa-lib
alsa-utils
To nie powinno mieć znaczenia.
Proszę załączyć informacje o systemie, zrzuty ekranu nic nie mówią co, ani dlaczego nie działa.
informacje.tgz
Proszę pobrać ten skrypt na pulpit (pojawi się jako Instalacja sterowników dźwięku) i uruchomić klikając na nim podwójnie.
Ten skrypt jeszcze raz zainstaluje sterowniki dźwięku, przy okazji poprawiając lokalizację paru modułów jądra.
Jeśli nadal nagrywanie nie będzie działać, proszę jeszcze raz załączyć informacje o systemie (dźwięk powinien normalnie działać, proszę pamiętać o dopisaniu "options snd-hda-intel model=3stack" do pliku /etc/modprobe.d/alsa-base, jak to opisałem wyżej).
Uwaga dotycząca bezpieczeństwa
Proszę pobierać i uruchamiać tylko skrypty (pliki .desktop) znajdujące się na serwerze ola-os.com. Uruchomienie skryptów dołączanych do postów na forum lub innych, znalezionych w sieci może stanowić zagrożenie bezpieczeństwa Twojego komputera.
Dzięki -dźwięk działa,line-in działa.
Jedynie Amarok cos nie chce (Nie wczytano żadnego modułu) odtwarzać dźwięku - ale używam Xmms.
Dzięki -dźwięk działa,line-in działa.
No to super
Jedynie Amarok cos nie chce (Nie wczytano żadnego modułu) odtwarzać dźwięku - ale używam Xmms.
Prawdopodobnie zmieniony został moduł dźwiękowy, kiedy nie było ustawionej żadnej karty dźwiękowej.
Proszę zajrzeć do tego wątku, to prawdopodobnie ten sam problem
Dzięki .
Mam jeszcze jeden problem -przy aplikacjach 3d system się w pewnym momencie wykrzacza (zapaskowany ekran)-miałbym prośbę o przygotowania nowszej wersji instalatora sterowników nvidia.
I np. w panelu konfiguracyjnym pisze ,ze jest dla karty przydzielone 512 Mb pamięci,a w rzeczywistości jest 256 -może coś jest nie tak z obslugą pamięci?
Czy ta karta nie posiada pamięci własnej? Na stronie NVidii nie ma o tym ani słowa.
Jeśli nie posiada, to jakim narzędziem sprawdza Pan ilość pamięci przydzielonej urządzeniu? Proszę zrobić zrzuty ekranu i załączyć je na forum.
Czy ta karta nie posiada pamięci własnej? Na stronie NVidii nie ma o tym ani słowa.
Jeśli nie posiada, to jakim narzędziem sprawdza Pan ilość pamięci przydzielonej urządzeniu? Proszę zrobić zrzuty ekranu i załączyć je na forum.
Zintegrowana grafika -korzysta z pamięci ram (ustawiana w biosie od 32-256 Mb).
Co gorsza jak zauważyłem na stronie nvidia nie jest chyba wspierana:
Proszę załączyć aktualne informacje o systemie, zbadamy sprawę
Informacje o systemie:
Nie widzę żadnych informacji o awarii sterownika. Czy te informacje są wygenerowane zaraz po takiej awarii 3d? Jeśli nie, to proszę spowodować awarię i załączyć informacje jeszcze raz.
Czy programy 3d działają przez chwilę, czy problem pojawia się od razu?
Czy to się dzieje z każdym programem, czy tylko z niektórymi?
Poszukałem w sieci i nie spotkałem się z raportem o podobnym problemie. Pamięć to nie problem - u mnie również karta GeForce 6200 (zewnętrzna) rezerwuje sobie 512 MB.
Jest mała szansa, że poprawiano coś w tak starej karcie jak 6100, ale postaramy się przygotować nowszy sterownik, może to coś pomoże.
Działają przez od kilku do kilkunastu minut i w pewnym momencie trach i jest ekran zapaskowany schodkowymi paskami i zawieszony system .
To jak nowsze sterowniki nie pomogą to pozostaje tylko dokupienie oddzielnej karty graficznej ?
Działają przez od kilku do kilkunastu minut i w pewnym momencie trach i jest ekran zapaskowany schodkowymi paskami i zawieszony system .
Wygląda na błąd w sterowniku, może został poprawiony
Przygotowaliśmy instalator dla najnowszych sterowników NVidii.
Proszę pobrać ten ten pakiet na pulpit i uruchomić klikając na nim. Na razie nie ma pliku instalacyjnego, proszę zignorować ostrzeżenie, że pakiet nie jest podpisany.
Potem proszę uruchomić zainstalować sterownik z trybu tekstowego.
Mam nadzieję, że to coś pomoże
Niestety - dalej jest to samo .
Może by jeszcze spróbować sterowników w wersji beta -dwa wpisy wyglądają na mogące coś pomóc:
http://www.nvnews.net/vbu...ad.php?t=111460
Fixed OpenGL rendering corruption with textures compressed using the DXT5 compression algorithm.
Restored compatibility with recent Linux 2.6 kernels.
Aktualizacja - Zainstalowanie sterowników w wersji beta także nic nie dało.
PS czy jest możliwość uruchomienia aplikacji z konsoli z logowaniem zdarzeń i jednoczesnym zapisem do pliku tych logów
Aktualizacja - Zainstalowanie sterowników w wersji beta także nic nie dało.
Być może problem leży we współpracy z innym elementem systemu.
1. Proszę wyłączyć opcję "noapic", która jest dodana do linii poleceń jądra i spróbować wtedy. To chyba pozostałość z poprzedniego komputera?
2. Proszę wypróbować opcję "acpi=off".
3. Proszę zainstalować sterownik na starszej wersji jądra (2.6.15) i zobaczyć, czy tam też jest problem.
Jeśli to nie pomoże, to proszę wcisnąć Alt-F2 i wpisać polecenie:
kdesu nvidia-bug-report.sh
Potem proszę załączyć plik nvidia-bug-report.log, który zostanie utworzony w katalogu domowym.
PS czy jest możliwość uruchomienia aplikacji z konsoli z logowaniem zdarzeń i jednoczesnym zapisem do pliku tych logów
Nie rozumiem o jakie logowanie chodzi. O komunikaty wypisywane na konsolę?
Aha, proszę jeszcze w wolnej chwili (np. na noc) zapuścić sprawdzenie pamięci - przy uruchamianiu komputera w GRUB-ie jest to opcja "memtest86".
nvidia-bug-report.log.txt
Log Nvidia
Wygląda na to, że karta NVidii współdzieli przerwanie z kontrolerem USB.
To może powodować problemy.
Proszę uruchomić z konsoli polecenie:
sudo rmmod ehci_hcd
Jeśli zgłosi błąd, proszę odłączyć wszystkie urządzenia podłączone na USB i spróbować ponownie.
A najlepiej proszę wyłączyć na czas testu USB w BIOS-ie.
Potem proszę spróbować uruchomić jakiś program, który powoduje awarię.
Proszę też wypróbować pozostałe czynności, które proponowałem, przede wszystkim proszę wypróbować starsze jądro.
Znalazłem źródło problemu - dodałem linijkę aby odblokować możliwość zmiany częstotliwości
układu graficznego i pamięci:
Option "Coolbits" "1"
i ustawiłem taktowanie układu graficznego na najniższe a dla pamięci ustawiłem 667-było 666(a że pamięć jest współdzielona to może się gryzło(pamięć systemowa 667 Mhz)).
Postaram się teraz zwiększać taktowanie zegara układu graficznego aby się przekonać czy problem sprawiało przegrzewanie się grafiki czy pamięć (666 zmieniona na 667).
Znalazłem źródło problemu - dodałem linijkę aby odblokować możliwość zmiany częstotliwości
układu graficznego i pamięci:
Option "Coolbits" "1"
i ustawiłem taktowanie układu graficznego na najniższe a dla pamięci ustawiłem 667-było 666(a że pamięć jest współdzielona to może się gryzło(pamięć systemowa 667 Mhz)).
Postaram się teraz zwiększać taktowanie zegara układu graficznego aby się przekonać czy problem sprawiało przegrzewanie się grafiki czy pamięć (666 zmieniona na 667).
No gratuluję
Temperaturę może Pan monitorować w narzędziu Nvidii (K->System->NVIDIA X Server Settings), może to ułatwi Panu znalezienie parametrów działających najlepiej.
Jeśli komputer zamawiał Pan u jakiegoś producenta, to proszę mu zgłosić problem, widocznie chłodzenie w komputerze jest za słabe.
Wydzieliłem część wątku dotyczącą automatycznej zmiany zegara kart NVidia do tego wątku. Może się innym ludziom przyda
